دوره های مرتبط

شبیه سازی پاسخ گلوکز و انسولین در انسان عادی و دیابتی با متلب

  • جمعه ۵ اسفند ۱۴۰۱
  • بازدید ۶۴۹ نفر

تصویر glucose-insulin-response-simbiology-matlab_5633_1 شبیه سازی پاسخ گلوکز و انسولین در انسان عادی و دیابتی با متلب

شبیه سازی پاسخ گلوکز و انسولین در انسان عادی و دیابتی با MATLAB

این مثال نحوه شبیه سازی و تجزیه و تحلیل یک مدل را در SimBiology با استفاده از یک مدل مبتنی بر فیزیولوژیک سیستم گلوکز و انسولین در انسان های عادی و دیابتی نشان می دهد. این مثال به تولباکس Statistics and Machine Learning Toolbox و تولباکس Optimization Toolbox نیاز دارد. اهداف کلی در این مثل به این شکل است که یک مدل SimBiology پاسخ گلوکز و انسولین را اجرا می کند. سپس پاسخ گلوکز و انسولین را به یک یا چند وعده غذایی برای افراد عادی و آسیب دیده (دیابتی) شبیه سازی می کند و تخمین پارامتر را با استفاده از sbiofit با استراتژی تابع اجباری انجام می دهد.

پیش زمینه

دالا من (Dalla Man) و همکاران در مقاله خود در سال 2007 الگویی برای پاسخ گلوکز و انسولین انسان بعد از غذا معرفی کردند. این مدل دینامیک سیستم را با استفاده از معادلات دیفرانسیل معمولی توصیف می کند. نویسندگان از مدل خود برای شبیه سازی پاسخ گلوکز و انسولین پس از یک یا چند وعده غذایی، برای افراد عادی و برای انسان های با انواع مختلف اختلالات انسولین استفاده کردند. اختلالات به عنوان مجموعه های متناوب مقادیر پارامترها و شرایط اولیه نشان داده شده است.

معرفی مدل شبیه سازی شده

در این مثال آموزشی متلب مدل SimBiology و m1 برای ترجمه معادلات مدل در دالا من و همکاران (2007) به واکنش ها، قوانین و رویدادها استفاده شده است. سازماندهی مدل به دو بخش صورت گرفته که یکی برای گونه ها و واکنش های مرتبط با گلوکز (به نام ظاهر گلوکز) و دیگری برای گونه ها و واکنش های مرتبط با انسولین (به نام ترشح انسولین) می باشد. همچنین با استفاده از مقادیر پارامتر و شرایط اولیه از معادلات مدل و از جدول 1 و شکل 1 استفاده شده و شامل یک معادله برای نرخ تخلیه معده همانطور که در مقاله Dala Man و همکاران (۲۰۰۶) ارایه شده، می باشد. تنظیم واحدها برای همه گونه ها، محفظه ها و پارامترها همانطور که توسط دالا من و همکاران در مقاله 2007 مشخص شده، انجام گرفته که به مدل SimBiology اجازه می دهد تا با استفاده از تبدیل واحد شبیه سازی شود (توجه داشته باشید که SimBiology از پارامترهای بدون بعد با تنظیم ویژگی ValueUnits آنها بر روی dimensionless پشتیبانی می کند).

پیکربندی TimeUnits نیز باید بر روی ساعت تنظیم گردد، زیرا شبیه سازی ها طی 7 یا 24 ساعت انجام می شود. برای تبدیل گونه ها و پارامترهایی که با وزن بدن در مدل اصلی نرمال شده اند نیز از مبنای 1 کیلوگرم وزن بدن استفاده شده است. با انجام این کار، واحدهای گونه در مقدار یا غلظت همانطور که توسط SimBiology نیاز است، انجام می شود. در این مثال آموزشی اختلالات انسولین در مدل سیمبیولوژی به صورت اشیای متغیر با نام های زیر نشان داده شده است:

  • دیابت نوع دوم
  • انسولین کم
  • واکنش پذیری بالای سلول های بتا
  • واکنش پذیری کم سلول های بتا
  • حساسیت به انسولین زیاد

وعده های غذایی در مدل SimBiology به عنوان دوز اشیاء نشان داده شده است:

  • دوزی به نام Single Meal نشان دهنده یک وعده ۷۸ گرمی گلوکز در آغاز یک شبیه سازی است.
  • دوزی به نام Daily Life نشان دهنده ارزش غذایی یک روز نسبت به شبیه سازی که از نیمه شب شروع می شود، است. صبحانه ۴۵ گرم گلوکز در ۸ ساعت، زمان شبیه سازی (۸ صبح)، ناهار ۷۰ گرم گلوکز در ۱۲ ساعت (۹ شب)، و شام ۷۰ گرم گلوکز در ۲۰ ساعت (۸ شب) است.

فلوچارت مدل SimBiology در زیر نشان داده شده است:

تصویر glucose-insulin-response-simbiology-matlab_5633_2 شبیه سازی پاسخ گلوکز و انسولین در انسان عادی و دیابتی با متلب

شروع کد و شبیه سازی

بارگذاری مدل

هشدارهای اطلاعاتی که در طول شبیه سازی ها صادر می شوند را غیرفعال کنید.

شبیه سازی پاسخ گلوکز و انسولین برای یک فرد عادی

شی Single Meal dose را انتخاب کنید و خواص آن را نمایش دهید.

شبیه سازی برای 7 ساعت.

نمایش واحدهای زمان شبیه سازی (و واحدهای StopTime).



شبیه سازی یک وعده غذایی برای یک موضوع عادی.

شبیه سازی پاسخ گلوکز و انسولین برای دیابت نوع دوم

دیابت نوع 2 را انتخاب کنید و خواص آن را نمایش دهید.



شبیه سازی یک وعده غذایی برای یک دیابتی نوع دوم.


نتایج را برای مهم ترین خروجی های شبیه سازی مقایسه کنید.

  • گلوکز پلاسما (species Plasma Glu Conc)
  • انسولین پلاسما (species Plasma Ins Conc)
  • تولید درون زا گلوکز (پارامتر Glu Prod)
  • نرخ ظاهری گلوکز (پارامتر نرخ ظاهری گلوکز)
  • استفاده از گلوکز (پارامتر Glu Util)
  • ترشح انسولین (پارامتر Ins Secr)

تصویر glucose-insulin-response-simbiology-matlab_5633_3 شبیه سازی پاسخ گلوکز و انسولین در انسان عادی و دیابتی با متلب

به غلظت بسیار بالاتر گلوکز و انسولین در پلاسما و همچنین استفاده طولانی مدت از گلوکز و ترشح انسولین توجه کنید.

شبیه سازی یک روز با سه وعده غذایی برای یک سوژه عادی

در این مرحله StopTime شبیه سازی را روی 24 ساعت تنظیم کنید.


دوز وعده غذایی روزانه را انتخاب کنید.


سه وعده غذایی را برای یک موضوع عادی شبیه سازی کنید.

شبیه سازی یک روز با سه وعده غذایی برای افراد آسیب دیده

اختلالات را با ترکیبات زیر شبیه سازی کنید:

  • اختلال 1: حساسیت کم به انسولین
  • اختلال 2: اختلال 1 با واکنش پذیری بالای سلول های بتا
  • اختلال 3: واکنش پذیری کم سلول های بتا
  • اختلال 4: اختلال 3 با حساسیت بالا به انسولین

اختلالات را در یک آرایه سلولی ذخیره کنید.

هر یکی از اختلالات را شبیه سازی کنید.


نتایج گلوکز پلاسما و انسولین پلاسما را مقایسه کنید.

تصویر glucose-insulin-response-simbiology-matlab_5633_4 شبیه سازی پاسخ گلوکز و انسولین در انسان عادی و دیابتی با متلب

توجه داشته باشید که حساسیت کم به انسولین (خط سبز تیره، −Ins=β) یا حساسیت کم به سلول‌های بتا (خط فیروزه‌ای نقطه چین، −Ins=β) منجر به افزایش و طولانی‌تر شدن غلظت گلوکز پلاسما می‌شود (ردیف بالای نمودارها). حساسیت کم در یک سیستم می تواند تا حدی با حساسیت بالا در سیستم دیگر جبران شود. برای مثال، حساسیت کم به انسولین و حساسیت بالای سلول های بتا (خط قرمز نقطه چین، −Ins+β) منجر به غلظت نسبتاً طبیعی گلوکز پلاسما (ردیف بالای نمودارها) می شود. با این حال، در این مورد، غلظت انسولین پلاسما به دست آمده بسیار زیاد است (ردیف پایین نمودارها).

روش تخمین پارامتر

نویسندگان به جای تخمین همزمان پارامترها برای کل مدل، تخمین پارامتر را برای زیرسیستم های مختلف مدل با استفاده از یک استراتژی تابع اجباری انجام می دهند. این رویکرد به داده‌های تجربی اضافی برای «ورودی‌های» مدل فرعی نیاز دارد. در طول برازش، داده های ورودی، دینامیک گونه های ورودی را تعیین می کند. (در مدل کامل، دینامیک ورودی ها از معادلات دیفرانسیل تعیین می شود.) در قوانین SimBiology، شما می توانید یک تابع اجباری را به عنوان یک قانون تخصیص مکرر اجرا کنید که مقدار یک گونه یا پارامتری را که به عنوان ورودی برای یک ورودی عمل می کند، کنترل می کند. زیر سیستم مدل در بخش‌های بعدی، از قابلیت‌های برازش پارامتر SimBiology برای اصلاح مقادیر پارامتر گزارش شده توسط نویسندگان استفاده می‌کنیم.

تناسب مدل گوارشی ظاهر گلوکز با استفاده از nlinfit

مدل گوارشی نشان می دهد که چگونه گلوکز موجود در یک وعده غذایی از طریق معده و روده منتقل می شود و سپس به پلاسما جذب می شود. ورودی این زیرسیستم مقدار گلوکز در یک وعده غذایی است و خروجی سرعت ظاهر شدن گلوکز در پلاسما می باشد. با این حال، ما اندازه وعده غذایی را نیز تخمین می زنیم زیرا مقدار گزارش شده توسط نویسندگان با پارامترها و نتایج شبیه سازی ناسازگار است. از آنجا که این ورودی فقط در شروع شبیه سازی رخ می دهد، هیچ تابع اجباری مورد نیاز نیست. تابع sbiofit از تخمین پارامترها در مدل های SimBiology با استفاده از چندین الگوریتم مختلف از MATLAB، Statistics and Machine Learning Toolbox، Optimization Toolbox و Global Optimization Toolbox پشتیبانی می کند. ابتدا پارامترها را با استفاده از تابع Statistics و تابع nlinfit به کمک Machine Learning Toolbox تخمین بزنید.

تصویر glucose-insulin-response-simbiology-matlab_5633_5 شبیه سازی پاسخ گلوکز و انسولین در انسان عادی و دیابتی با متلب

پایان تکرارها: تغییر نسبی در SSE کم تر از Options.tolfun می باشد.

برازش داده ها با استفاده از fminunc

اکنون پارامترها را با استفاده از تابع fminunc به کمک Optimization Toolbox تخمین بزنید.

تصویر glucose-insulin-response-simbiology-matlab_5633_6 شبیه سازی پاسخ گلوکز و انسولین در انسان عادی و دیابتی با متلب

شبیه سازی را قبل و بعد از برازش مقایسه کنید.

تصویر glucose-insulin-response-simbiology-matlab_5633_7 شبیه سازی پاسخ گلوکز و انسولین در انسان عادی و دیابتی با متلب

تغییر در مقادیر پارامتر، نسبت به مقادیر گزارش شده را رسم کنید.

تصویر glucose-insulin-response-simbiology-matlab_5633_8 شبیه سازی پاسخ گلوکز و انسولین در انسان عادی و دیابتی با متلب

توجه داشته باشید که اگر اندازه وعده غذایی (دوز) به طور قابل توجهی بزرگتر از آنچه گزارش شده باشد، پارامتر kmax به طور قابل توجهی بزرگتر از گزارش شده باشد، و kabs کوچکتر از گزارش شده باشد، مدل به طور قابل توجهی با داده های تجربی مطابقت دارد.

برازش مدل بافت چربی و عضلانی استفاده از گلوکز

مدل ماهیچه و بافت چربی نشان دهنده نحوه استفاده از گلوکز در بدن است. «ورودی‌های» این زیرسیستم عبارتند از غلظت انسولین در پلاسما (Plasma Ins Conc)، تولید درون‌زای گلوکز (Glu Prod)، و سرعت ظهور گلوکز (Glu Appear Rate). “خروجی ها” غلظت گلوکز در پلاسما (Plasma Glu Conc) و سرعت استفاده از گلوکز (Glu Util) است. از آنجا که ورودی ها تابعی از زمان هستند، باید به عنوان توابع اجباری پیاده سازی شوند. به طور خاص، مقادیر Plasma Ins Conc، Glu Prod، و Glu Appear Rate با تخصیص های مکرر کنترل می شوند که توابع را برای انجام درونیابی خطی مقادیر تجربی گزارش شده فراخوانی می کنند. هنگام استفاده از این توابع برای کنترل یک گونه یا پارامتر، باید هر قانون دیگری را که برای تنظیم مقدار آن استفاده می شود غیرفعال کنید. برای تسهیل انتخاب این قواعد، ویژگی های نام قاعده شامل نام های معنی دار می باشد.

تصویر glucose-insulin-response-simbiology-matlab_5633_9 شبیه سازی پاسخ گلوکز و انسولین در انسان عادی و دیابتی با متلب

پایان تکرارها: هنجار نسبی مرحله فعلی کمتر از OPTIONS.TolX می باشد.

اکنون تغییر در مقادیر پارامتر، نسبت به مقادیر گزارش شده را رسم کنید.

تصویر glucose-insulin-response-simbiology-matlab_5633_10 شبیه سازی پاسخ گلوکز و انسولین در انسان عادی و دیابتی با متلب

تغییرات مدل را پاک کنید.

شبیه سازی را قبل و بعد از برازش مقایسه کنید.

تصویر glucose-insulin-response-simbiology-matlab_5633_11 شبیه سازی پاسخ گلوکز و انسولین در انسان عادی و دیابتی با متلب

تصویر glucose-insulin-response-simbiology-matlab_5633_12 شبیه سازی پاسخ گلوکز و انسولین در انسان عادی و دیابتی با متلب
توجه داشته باشید که افزایش قابل توجه برخی از پارامترها، مانند Vmx، به تناسب بسیار بهتری از غلظت دیررس گلوکز پلاسما اجازه می دهد.

پاک سازی

تنظیمات هشدار را بازیابی کنید.

نتیجه گیری

SimBiology شامل چندین ویژگی است که پیاده سازی و شبیه سازی یک مدل پیچیده از سیستم گلوکز و انسولین را تسهیل می کند. واکنش ها، رویدادها و قوانین روشی طبیعی را برای توصیف پویایی سیستم فراهم می کنند. تبدیل واحد اجازه می دهد تا گونه ها و پارامترها در واحدهای مناسب مشخص شوند و سازگاری ابعادی مدل را تضمین می کند. اشیاء دوز یک راه ساده برای توصیف ورودی های تکرار شونده به یک مدل هستند، مانند برنامه غذایی روزانه در این مثال. همچنین SimBiology  پشتیبانی داخلی برای کارهای تجزیه و تحلیل و شبیه سازی و تخمین پارامتر ارائه می دهد.

نکته پایانی: این مقاله آموزشی متلب از مثال های آماده خود نرم افزار MATLAB است که اگر تولباکس SimBiology ، تولباکس بهینه سازی (Optimization Toolbox) و تولباکس آمار و یادگیری ماشین (Statistics and Machine Learning Toolbox) بر روی متلب شما نصب باشد، می توانید با تایپ دستور زیر در پنجره کامند متلب به این کدها و دستورات دسترسی داشته باشید.

منابع

  • Mathworks
  • Meal Simulation Model of the Glucose-Insulin System. C. Dalla Man, R.A. Rizza, and C. Cobelli. IEEE Transactions on Biomedical Engineering (2007) 54(10), 1740-1749.
  • A System Model of Oral Glucose Absorption: Validation on Gold Standard Data. C. Dalla Man, M. Camilleri, and C. Cobelli. IEEE Transactions on Biomedical Engineering (2006) 53(12), 2472-2478.
 

مطالب مرتبط
سورس کدهای مرتبط
ثبت نظر
ریفریش کنید!
نظرات کاربران (۰ مورد)

هیچ نظری ثبت نشده است